اویی ، شهر زیر زمینی نوش آباد کاشان

تاریخ سه شنبه, 27 آذر 1397 23:34

نویسنده فاطمه خبازی نیاسر

به شهر تاریخی و توریستی کاشان  که سفر می کنید یکی از شگفت انگیز ترین و جذابترین جاذبه های آن در شهرستان نوش آباد را به هیچ عنوان از قلم نیندازید !
در سال 1383 در شهر نوش آباد کاشان به هنگام حفر چاه ، ناگهان زیر پای مقنی ( چاه کن ) خالی شد و باعث سقوط وی شد.
این سقوط پرده از راز شگرفی برداشت  ، آری مقنی به شهر دیگری در برهه ای دیگر از تاریخ پرتاب شده بود ؛ او نمی دانست به بزرگترین بنای دست کن جهان وارد شده است ! بنایی که او در آن پای گذارده بود نمونه منحصر بفرد از یک ساختار نظامی و دفاعی در زیر شهر نوش آباد بود  که امروزه به شهر زیر زمینی اویی شهرت دارد .
امروز برای ورود به این شهر راز آلود باید از کوچه های تنگ و باریک نوش آباد گذشت تا به درب ورودی این شهر رسید .
پس از پایین رفتن از پله ها به دنیایی اویی وارد می شوید . از ورودی هایی با ارتفاع 120 سانتی متری گذشتید بعد از طی مسافتی به قسمت اصلی با ارتفاع 180 سانتی متر می رسید .

آدرس نوش آباد ؟
شهر نوش آباد در 10 کیلومتری کاشان و  غرب شهر آران و بیدگل در استان اصفهان قرار دارد که از میدان ولی عصر کاشان ( مدخل شهر ) نیز تابلو های راهنما به سمت آن وجود دارد .

 تاریخچه تاسیس اویی
قدمت شهر باستانی و زیرزمینی اویی نوش آباد کاشان به دوران ساسانی می رسد ، اما در دوره های بعد طی 500 سال تکامل در زمان های سلجوقیان ، صفویان و حتی قاجار نیز مورد استفاده بوده است .



معماری اویی
شهر زیرزمینی اویی در سه طبقه در عمق 4 تا 18 متری از سطح زمین شکل گرفته است ، اما اکنون تنها قسمت هایی از آن قابل دسترسی است .
گفته اند این شهر 15 هزار مترمربع وسعت دارد.
اما راز بزرگی که در دل اویی نهفته است سیستم تهویه آن است ؛ آغاز کانال های شهر از سطح زمین و ساختار  u شکل آن ها علاوه بر عبور و مرور افراد در مواقع نا امنی ، ورود و خروج هوا را نیز میسر نموده است .
راه ارتباط با طبقات پایین تر چاهک هایی بوده که با ارتفاع 3 تا 5 متر دراین سازه قرار دارد . در ورودی این این چاهک ها درپوش های سنگی قرار داده شده که در مواقع احساس خطر یا ورود دود به طبقات با تخته سنگ دریچه مسدود می شده است .
در این شهر زیرزمینی اتاق هایی برای اسکان موقت خانواده ها در زمان تهدیدات دشمن نظر گرفته شده و در فاصله 30 سانتی متری از سقف مکان هایی برای قرار دادن پی سوز تعبیه شده است . جالب است بدانیم قدمت چراغ های پی سوز کشف شده در اویی به 700 سال می رسد !
وجود دیوار های این شهر در مجاورت قنات ها باعث شده که هوا خنک در آن جریان داشته باشد که این امر حکایت  از ذکاوت و هوش سازندگان این شهر دارد .

لزوم ساخت شهر زیر زمینی اویی
ایران به لحاظ قرارگیری در شرایط خاص جغرافیایی و استراتژیکی همواره مورد تاخت و تاز و تجاوز اقوام مختلف بوده است ؛ به همین دلیل لزوم و وجود ساختار دفاعی در همه دوران ها احساس می شده است .
یکی از این ساختار های دفاعی همین دست کن ها و به عبارتی پناهگاه ها بوده است .

چرا اویی؟
دلیل نامگذاری این شهر به اویی در مراجعه به فرهنگ دهخدا مشخص میگردد ؛ اویی در فرهنگ و گویش محلی شهر کاشان معادل " آهای " قرار می گیرد .
از آنجا که این شهر ساختار تو در تو دارد ؛ مردم برای پیدا کردن یکدیگر از کلمه " اوی " استفاده میکردند و همچنین مقنی هایی که وظیفه حفر این شهر زیرزمینی را داشتند برای جابجایی خا ک  به بالا به هنگام پر شدن دلو های خاک فریاد میزدند : " اوی " ، و شخصی که مسوول بالا کشیدن دلو بود با شنیدن این عبارت متوجه می شد که باید دلو را بالا بکشد .

اویی [شهر زیرزمینی نوش آباد]؛ پناهگاهی امن
اویی در زمان حمله مغول پناهگاهی امن برای ایرانیان بوده است .در قسمت هایی از این ساختار ، چاه و چاهك‌هايي مشاهده مي‌شود كه به سختي مي‌توان وارد آن شد . ارتفاع اين چاهك ‌ها ۳ تا ۵ متر است كه راه ارتباطي به طبقات بعدي است .  پس از ورود به چاهک ها و طی مسافتی به صورت عمودی به سمت پایین ، راه به صورت افقی ادامه پیدا کرده و دوباره به سمت بالا خواهد رفت .
با این طراحی U شکل  هر كس قصد ورود به فضاها را دارد ناگزير بايد از پايين به بالا حركت كند كه قدرت دفاعي افراد مهاجم را به صفر مي‌رساند و اين ساختار دفاعي به‌گونه‌اي است كه تسلط كافي را براي مقابله با دشمن فراهم مي‌كند.
علاوه بر این بر روی چاهک ها درپوش هایی سنگی تعبیه شده كه در مواقع احساس خطر يا ورود دود به طبقات با تخته سنگ دريچه مسدود می شده است. در دهانه هر چاهك تعدادي قلوه سنگ ديده مي شود که اگر دشمن قصد ورود به فضاها را داشته باشد با سنگ‌ها كه حكم وسايل و ابزار دفاعي را داشته بر سر مهاجمين بکوبند .
 اتاق ها، که محل اسکان خانواده ها در زمان خطر بوده ، به شکل تو در تو و با راه رو های زاویه دار که دید مستقیم را با فضای بعدی از بین می برد ساخته شده است .
راه ورودی شهر از چاه های ساختگی در خانه ها بوده است . در هنگام درود افراد به شهر زیرزمینی ، فردی که جلوتر از همه بوده چراغ‌ها را روشن و آخرین نفر چراغ ها را خاموش می کرده تا اگر دشمنی به دنبال آنها باشد ، راه را پیدا نکند ، راهرو ها به گونه ای طراحی شده که فقط یک نفر را از خود عبور می دهد . از  بعضی جاها باید به صورت خم  و در جاهایی هم باید به صورت سینه خیز عبور کرد .
همچنین ایجاد فضاهایی در بدنه دیوار ها برای استتار افراد در زمان تعقیب و گریز و راه های مخفی جهت غافلگیری دشمنان از شاخصه های دفاعی شهر به شمار می رود .

مجموعه باستانی شهر زیر زمینی نوش آباد به عنوان بزرگترین معماری دستکند جهان در  سال ۱۳۸۵ با شماره ۱۵۸۱۶ به ثبت میراث فرهنگی  رسیده است .

برای کسب اطلاعات بیشتر از این مکان تاریخی با بخش مشاوره و پشتیبانی سایت به توریست تماس بگیرید و یا به صفحه رزرو سایت مراجعه نمایید .